Dobry monitor do gamingu to podstawa

Dotychczas na blogu sporo miejsca poświęciliśmy stacjonarkom, co specjalnie dziwić nie powinno. Jeśli idzie o peryferia w przeszłości odrobinę powiedzieliśmy o myszkach i klawiaturach. Zatem stosownym wydaje się, że czas przyjrzeć się monitorom.

Wszakże to szalenie istotny element składowy pecetowego stanowiska. Potwierdzi to każdy grafik, fotograf, pismak oraz oczywiście gracz. Od ekranu zależy komfort pracy, a także poziom wrażeń płynący choćby z konsumpcji mediów. Stary wyświetlacz z całą pewnością nie pozwoli rozwinąć skrzydeł nowemu komputerowi. Ponieważ temat jest bardzo obszerny skupimy się wyłącznie na postawach. Zatem jak wybrać monitor do gamingu – czym się kierować, na co zwracać uwagę?

Monitor e-sportowy na horyzoncie

W zamierzchłych czasach przeciętny gracz nie zaprzątał sobie głowę tym, jaki monitor powinien wybrać – wystarczyło zdecydować się na możliwe najlepszy ekran CRT będący w zasięgu posiadanego budżetu. Korzyści płynące z technologii CRT w stosunku do płaskich paneli są dobrze udokumentowane, dlatego “klasyczne” kineskopy długo gościły na wszelkiej maści turniejach. Trend ten zaczął ulegać zmianie dopiero w okolicach 2010 roku, a początkowy impuls należał od pro-graczy i entuzjastów sceny Counter-Strike’a. Naprzeciw tym oczekiwaniom wyszła marka BenQ i ZOWIE.

Pierwszy ekran LCD o stricte przeznaczeniu e-sportowym to model BenQ XL2410T. Charakteryzował się odświeżaniem matrycy rzędu 120Hz przy niższych rozdzielczościach, co graczy Counter-Strike’a kupiło z miejsca. Z biegiem czasu spece z BenQ spostrzegli, że poszczególni gracze mają różne preferencje odnośnie konfiguracji obrazu i fizycznego ustawienia monitora. Wszakże 12 lat doświadczenia w branży e-sportowej musi przemawiać do wyobraźni. Dlatego o pomoc w realizacji dzisiejszego tematu zwróciliśmy się właśnie do zespołu BenQ.

• Ciekawostka: marka ZOWIE istnieje od 2008 roku i od samego początku była skupiona wyłącznie na rozwiązaniach dedykowanych najbardziej wymagającym (profesjonalnym) graczom. W 2015 BenQ przejął cały zespół oraz markę. Po przejęciu, BenQ posiada obecnie e-sportowe monitory ZOWIE i gamingowe MOBIUZ dla mniej wymagających graczy.

o rozdzielczości słów kilka

Gdy sięgamy po nowy monitor uwagę najpierw przykuwa rozdzielczość ekranu. Określa ona liczbę pikseli obrazu wyświetlanych w bieżącym trybie pracy. Podany parametr w postaci dwóch liczb należy rozumieć, jako liczbę wyświetlanych linii w poziomie i pionie. Im wyższa rozdzielczość tym ostrzejszy finalny obraz dla użytkownika, choć w tym aspekcie znaczącą rolę odgrywa także fizyczna wielkość matrycy. W uproszczeniu dla graczy liczą się trzy standardy:

• FHD – inaczej Full HD lub 1080p opisuje rozdzielczość 1920 x 1080 px,
• QHD – również WQHD, 2K lub standard 1440p to rozdzielczość 2560 x 1440 px,
• UHD – standard 4K; dla monitorów PC rozdzielczość to 3840 × 2160 px,

• Ciekawostka: WQHD stosuje się czasem do opisu monitorów typu ultra-wide mimo tego, że nie mają 2560 pikseli horyzontalnie. Typowa rozdzielczość takiego ekranu to 3440 × 1440 (UWQHD).

FHD to od ponad dekady najpopularniejszy standard rozdzielczości używany przez graczy. Jego siła wynika z wielu czynników. Po pierwsze ogromna oferta i szeroki zakres cenowy dostępnych paneli. Istotną rolę odgrywają także wymagania sprzętowe gier, gdzie z tą rozdzielczością radzi sobie nawet budżetowe GPU. Matryce 1080p osiągają również zawrotne wartości odświeżania do 360Hz. O tym jednak powiemy więcej za chwilę. Dość powiedzieć, że po piętach poczciwemu 1080p depcze jednak standard 1440p – sięgają po niego także e-sportowcy, gdy na biurku ląduje ekran 27 cali. Natomiast gamingowe ekrany 4K to segment rynku, który cierpiał z powodu długiej stagnacji, ale od pewnego czasu zauważamy zmiany na horyzoncie. Po tego typu rozwiązanie sięgają entuzjaści wodotrysków graficznych z najmocniejszymi kartami graficznymi.

▪ Tajny kod konkursowy: TEAMOPTIMUS

szybko, szybciej, najszybciej…

Kolejnym na co zwracamy uwagę to czas odświeżania ekranu. Parametr podawany w jednostkach Hz informuje on o tym, z jaką częstotliwością aktualizowane są treści wyświetlane na monitorze. Innymi słowy opisuje, jak dużo klatek obrazu wyświetlanych jest w każdej sekundzie w trakcie grania. I tak przykładowo 60Hz oznacza, że obraz zmienia się 60 razy w ciągu sekundy, czyli 1 klatka wyświetla się, co 16.7 ms. Ekran 144Hz w ciągu sekundy odświeża informacje, co 6,9 ms. Matryca 240Hz w 4.17 ms a 360Hz ogarnia temat w 2.78 ms. Im więcej tym lepiej? Teoretycznie tak, ale wartość Hz nie informuje nas czy występują artefakty, ghosting lub inne niechciane efekty. O tym decydują czas reakcji oraz opóźnienie (input lag).

czas reakcji plamki?

Mawia się, że monitor skrojony pod gry jest tak dobry, jak jego czas reakcji. Parametr ten opisuje jak urządzenie radzi sobie z dynamicznym obrazem pod względem zmiany kolorystycznej wartości pikseli. Przekłada się on na wyrazistość obrazu podczas wyświetlania dynamicznych scen w grach. Jeśli monitor ma wolny czas reakcji, to mnożą się efekty niechciane w postaci smużenia lub powidoków. Producent może także zbytnio przesadzić z podkręceniem szybkości. Gdy matryca ma zbyt agresywne parametry pojawiają się równie irytujące problemy, takie jak overshoot i inverse ghosting.

Za wyświetlanie lepszej jakości obrazu w ruchu odpowiada overdrive (tzw. dopalanie pikseli). Skraca on czas włączania piksela poprzez zwiększenie napięcia dochodzącego do płynnych kryształów w panelach LCD. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne, dlatego marki poszukują alternatywnych sposobów eliminacji niewyraźnego obrazu i smużenia. Na ten przykład BenQ stosuje patent DyAc, czyli podświetlanie stroboskopowe. Rozwiązanie to potwierdziło swoją wartość bojową w ekranach ZOWIE o odświeżaniu 240Hz.

• Ciekawostka: wyróżniamy cztery sposoby pomiaru czasu reakcji. Grey to Grey (GTG), Black to Black (pochłania więcej czasu niż GTG), Black White Black (również odznacza się „czasochłonnością” pomiaru) oraz MPRT (stosowany w produktach dla graczy).

input lag – wróg precyzji

Input Lag, określany także jako opóźnienie wejścia, opisuje czy sygnał będzie przetwarzany przez monitor gamingowy z odpowiednią szybkością. Jak przekłada się to na praktykę? Jeśli mamy wrażenie, że celownik (kursor) nie nadąża za myszką lub jest mało precyzyjny to prawdopodobnie wina leży w zbyt wysokim Input lag. W skrócie na monitorze widzimy to, co zostało przetworzone przez konsolę lub komputer już kilkadziesiąt milisekund wcześniej. Tego typu scenariusz będzie absolutnie nie do przyjęcia w dynamicznych strzelankach sieciowych.

Wartość parametru Input Lag różni się w poszczególnych monitorach w zależności od rodzaju matrycy. Co więcej informacja na temat Input lag bardzo rzadko podawana jest w załączonej specyfikacji lub instrukcji. Pojawia się zatem pytanie jak sprawdzić Input lag? Nie ma innego sposobu, jak sięgnąć po niezależne testy. Warto więc przed zakupem wpisać w wyszukiwarkę internetową model monitora do gier, którym jesteśmy zainteresowani.

jak wybrać monitor gamingowy?

Po powyższej dawce informacji przyszła pora na wstępne wybranie własnego monitora. Okazuje się, że zadanie nie jest tak łatwe jakby mogło się to pierwotnie wydawać. Przed konsumentem leży dosłownie ocean opcji i tak naprawdę decyzja zależy od naszych przyzwyczajeń – w co i jak często gramy, naszego stylu oraz parametrów komputera lub konsoli. Na ten przykład BenQ swoją ofertę podzielił w następujący sposób:

• Standard gamingowy: w szeregach BenQ seria MOBIUZ EX reprezentuje balans pomiędzy jakością obrazu, responsywnością ekranu oraz jego przekątną. W tym segmencie znajdujemy ekrany 2K i FHD o odświeżaniu 144Hz. Sięgną po nie miłośnicy singlowych tytułów AAA (Wiedźmin, Cyberpunk, Assassin Creed, GTA itd.), którzy wykorzystują PC nie tylko do grania,
• E-sport: seria ZOWIE skupiona na jak najbardziej płynnym, responsywnym i wyraźnym obrazie. Matryce 240Hz, wspierane przez DyAc, ze względu na stawiane im wymagania trafiają do profesjonalnych graczy, szczególnie specjalizujących się w dynamicznych strzelankach (CS:GO, Valorant, Overwatch, Call of Duty itd.),
• Gaming 4K: rozwiązanie dla entuzjastów ceniących sobie najlepsze kolory, rozdzielczość i rozmiar ekranu. 4K ma sens powyżej przekątnej 30 cali. Istna bajka jeśli uwielbiamy strategie, symulatory, RPG, akcyjniaki – ogółem tytuły gdzie szalona dynamika obrazu nie jest aż tak istotna. Wrażenia z rozgrywki podnosi również obecność HDRi. Gratka nie tylko dla PC ale i konsol w postaci PS5, Xbox Series X, Xbox One X, PS4 Pro.

Niezależnie od przekątnej ekranu współcześnie najpopularniejszy standard obrazu to proporcje 16:9. Alternatywą będzie ultrapanorama o proporcjach 21:9. Wyraźnie rozciągnięty obraz wymusza większą ilość pikseli w poziomie, co przekłada się na dodatkową powierzchnię roboczą. Docenią to przykładowo programiści, bo eliminuje to potrzebę posiadania dwóch ekranów. Gracze także sięgną po takie rozwiązanie, gdy sporo czasu spędzają za kierownicą. Za przykład mogą posłużyć zakrzywione monitory SimRacing MOBIUZ. Są to ekrany typu ultra-wide, oferujące zakrzywioną matrycę, wysoką rozdzielczości i odpowiednio żwawą responsywności ekranu. Wymogi fanów Assetto Corsa, Gran Turismo czy Forzy są niemniej (a może nawet i bardziej) wyśrubowane niż niejednego profesjonalnego gracza CS.

typ matrycy dla mnie

Gdy mówimy o monitorach do gier trudno pominąć temat matryc. Odpowiada ona za odwzorowanie kolorów, istotny dla graczy czas reakcji oraz kąty widzenia. Wyróżniamy 4 podstawowe typy matryc, pomiędzy którymi występują zasadnicze różnice:

• TN – monitory tego typu gwarantują najkrótszy czas reakcji w grach, oferując brak smużenia i wysokie wartości odświeżania w przystępnej cenie. Głównie dlatego, że panele TN są z nami od bardzo dawna i koszty produkcji są dość niskie. Współczesne TN-ki cechują przyjemne kolory ale kontrast oraz kiepskie kąty widzenia pozostawiają sporo do życzenia.
• IPS – matryce In-Plane Switching kiedyś kojarzono głównie z pracą grafika za sprawą szerokiego kąta widzenia i lepszym niż TN odwzorowaniem barw. Dobry IPS cieszy żywymi kolorami, ale czerń nie jest tutaj tak głęboka, jak w przypadku monitorów VA. Piętą achillesową był kiedyś czas reakcji acz postęp technologii sprawił, że IPS dziś spokojnie ląduje w monitorach dla wymagających graczy gotowych wydać nieco więcej na ekran.  
• VA – dość ciekawe rozwiązanie łączące poniekąd zalety i słabości powyższych rozwiązań. Matrycę VA cechuje dobry kąt widzenia, brak srebrzenia i dużo lepsza czerń niż w IPS, świetne możliwości kontrastu oraz dobry czas reakcji. Po ten typ ekranu sięgają gracze spędzający również sporo czasu z multimediami.
• OLED – z rozwiązania tego korzystają telewizory, telefony oraz notebooki. Na rynku monitorów jak dotąd pojawiły się panele LG z serii UltraFine przeznaczone dla twórców. W segmencie gamingu pierwsze rozwiązanie zaprezentował Alienware na targach CES 2022. Pamiętajmy, że technologia OLED nie jest bez wad. Chodzi o niesławne wypalanie pikseli, które jednak z generacji na generacji malało.

Nie polecimy jednego najlepszego rozwiązania odnośnie matrycy, choć wydaje się nam, że dla większości użytkowników najbardziej rozsądny będzie IPS. Panele tego typu przeszły długą drogę i dziś najlepsze ekrany dla graczy bazują właśnie na nich. Oczywiście zakup należy rozważać indywidualnie, biorąc pod uwagę przy czym najwięcej spędzamy czasu oraz jakim budżetem dysponujemy. Nie bez znaczenia jest też fakt czy granie traktujemy lekko, jako rozrywkę, czy aspirujemy do e-sportu czyli rywalizacji e-sportowej. W tym drugim przypadku należy spojrzeć czego używają profesjonaliści na turniejach.

dodatki na wagę złota

Możliwości monitorów skrojonych pod szeroko rozumiany gaming są naprawdę spore. Zacznijmy od HDR (High Dynamic Range). W uproszczeniu jest to obraz o dużej różnicy między ciemnymi a jasnymi tonami – co więcej, wszystkie pośrednie tony są w nim precyzyjnie ujednolicone. Dla gracza oznacza to żywsze kolory i bardziej widoczne detale obrazu. Umówmy się jednak, że w “tanich” panelach HDR ma więcej wspólnego z marketingiem niż realną wartością dodaną. HDR występuje w różnych formatach: HDR10, HDR10+, Dolby Vision, HLG. Niektórzy producenci rozwijają ten standard o autorskie technologie, gdzie np. BenQ używa HDRi. Dzięki niemu monitor dynamicznie dostosowuje swoje parametry, reagując na wszystkie zewnętrzne i wewnętrzne źródła światła. Chcąc docenić HDR gra musi powstać od początku z myślą o jego wykorzystaniu. W przypadku starszych tytułów można go spróbować wymusić, co umożliwia Windows 11, Xbox One X oraz nowe Xbox Series.

Większość wziętych graczy będzie jednak poszukiwać ekranu z obsługą technologii synchronizacji obrazu. Do wyboru mamy rozwiązania autorstwa AMD pod postacią FreeSync lub G-Sync od Nvidii. Odpowiadają one za synchronizację częstotliwość odświeżania monitora z liczbą generowanych klatek na sekundę przez kartę grafiki. Zapobiegają tak efektowi szarpania i przycinania (stuttering) oraz rozrywania obrazu w grach (tearing). Tearing eliminował kiedyś V-Sync (synchronizacja pionowa), ale skutkowało to blokowaniem fps-ów na poziomie 60 klatek, co raczej w gusta profesjonalnych graczy nie trafia. Zasadniczo każdy monitor dla e-sportu posiada np. FreeSync Premium wymagający częstotliwości odświeżania powyżej 120Hz. FreeSync ma charakter otwarty, dlatego monitory z tym standardem są tańsze od swoich odpowiedników z G-Sync. Do tego posiada kompatybilność z układami Radeon oraz Geforce.

Zainteresowaniem konkretnej grupy docelowej cieszą się także zakrzywione wyświetlacze. Dotychczas ekrany 1500R i 1800R były najbardziej „agresywnymi” krzywiznami dostępnymi dla producentów paneli. Dzięki postępowi na scenę weszły monitory 1000R, które lepiej dopasowują się do kątów widzenia człowieka, a tym samym percepcji, głębi niż płytsze krzywe. Gdy jednak sięgacie po nowy ekran w pierwszej kolejności warto sprawdzić, czy monitor ma podstawowe rozwiązania dla ochrony wzroku: Flicker-Free eliminujący migotanie ekranu albo filtrowanie niebieskiego światła (BenQ Low Blue Light). Dla niektórych banalnym może się wydać np. Czujnik Eye Reminder, informujący o konieczności zrobienia sobie przerwy, ale dodatki tego typu, szczególnie jeśli spędzamy dużo czasu przed komputerem, znacząco podnoszą komfort użytkowania i chronią zdrowie.

wybór właściwego monitora

Niestety nie ma łatwego wyboru. Szczególnie, gdy weźmiemy pod uwagę zatrzęsienie ofert dostępnych na rynku. Różnych modeli monitorów są dosłownie dziesiątki, a co kilka miesięcy producenci odświeżają poszczególne serie ekranów. Przejrzysty podział swoich paneli BenQ zaprezentował w  zgrabnie ułożonej tabeli zamieszczonej na stronie oficjalnego przewodnika po monitorach dla graczy. Warto zajrzeć.

W naszej ocenie powinniście kierować się dostępnym budżetem oraz tym jak i przy czym spędzacie czas przed monitorem. Pamiętajcie, że pecet to nie tylko granie, ale również czas spędzony na przeglądaniu internetu, pracy z tekstem, długie seanse filmowe itd. Następnie dostosujcie ekran do możliwości PC, czyli gdy sięgacie po panel 240Hz karta graficzna wraz z procesorem musi umieć dotrzymać tempa “wypluwając” stale powyżej 240 klatek na sekundę. Analogicznie nie sięgamy po monitor 4K skoro karta graficzna nie potrafi utrzymać płynnej animacji w grach przy rozsądnie ustawionych detalach.

Z doświadczenia wiemy, że e-sporotwe panele (BenQ ZOWIE) trafiają raczej do wąskiego grona odbiorców nastawionych na „spocony gaming”. W naszej ocenie dla profilu większości graczy pasują panele, które BenQ  opisuje w kategorii standardowy gaming (seria MOBIUZ EX). Panel IPS 1080p lub 1440p z odświeżaniem 144Hz, to swego rodzaju sweet spot w 2022 roku. Finalnie nim wybierzecie ekran do swojego nowego komputera zawsze warto sięgnąć po garść recenzji dostępnych w sieci. Jest to czasochłonne, ale pozwoli najlepiej ulokować dostępny kapitał.

_ _ _

Dołącz do rodziny Optimus – polub i poleć nas znajomym!

Odwiedzaj naszą stronę na Facebooku, TikToku oraz YouTube i poleć nas znajomym! Sprawdź nasze aktualne promocje i konkursy!